Q&A Cukrzyca Typu 1 – Objawy, Diagnoza, Leczenie i Dieta

Cukrzyca typu 1 to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która wciąż budzi wiele pytań. W przeciwieństwie do cukrzycy typu 2 nie jest związana ze stylem życia, a jej leczenie wymaga codziennej insulinoterapii. W tym artykule znajdziesz wyczerpujące odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące cukrzycy typu 1 – od jej przyczyn i objawów, przez diagnozę i metody leczenia, aż po kluczowe aspekty codziennej diety i wyzwania związane z życiem z chorobą. Celem tego wpisu jest dostarczenie wiedzy, która pomoże lepiej zrozumieć i zarządzać cukrzycą typu 1.

Ważna uwaga: Ten artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Nie stanowi porady medycznej ani nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Wszelkie decyzje dotyczące leczenia, diety czy insulinoterapii cukrzycy typu 1, w tym modyfikacje dotychczasowego planu, zawsze należy podejmować w porozumieniu z prowadzącym diabetologiem. Dziele się swoją wiedzą jako cukrzyk typu 1 z wieloletnim stażem ;)

Spis treści:

Czym jest cukrzyca typu 1 i jakie są jej przyczyny?
Jakie są objawy cukrzycy typu 1?
Jak diagnozuje się cukrzycę typu 1?
Jak leczy się cukrzycę typu 1?
Dieta w cukrzycy typu 1 - klucz do kontroli glukozy.
Życie z cukrzycą typu 1 - wyzwania i wsparcie.
Inne pytania dotyczące cukrzycy typu 1.

Czym jest cukrzyca typu 1 i jakie są jej przyczyny?

Cukrzyca typu 1 jest wynikiem błędnej reakcji układu odpornościowego, który niszczy komórki beta trzustki – te, które odpowiadają za wytwarzanie insuliny. W rezultacie trzustka produkuje bardzo mało insuliny lub wcale, co prowadzi do gromadzenia się glukozy we krwi. W przeciwieństwie do cukrzycy typu 2 typ 1 nie jest związany z otyłością czy brakiem aktywności fizycznej. Uważa się, że jej rozwój jest wynikiem złożonej interakcji predyspozycji genetycznych (obecność specyficznych genów HLA) i czynników środowiskowych, takich jak wirusy (np. enterowirusy) lub dieta wczesnodziecięca, które mogą wywołać reakcję autoimmunologiczną u osób genetycznie podatnych [1]. Proces niszczenia komórek beta może trwać miesiącami, a nawet latami, zanim pojawią się pierwsze objawy.

Jakie są objawy cukrzycy typu 1?

Objawy cukrzycy typu 1 często pojawiają się nagle, choćby przez fakt, że cukrzyca przed wykryciem może rozwijać się latami. Do najczęstszych należą:

Wielomocz. Częste oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy, spowodowane próbą usunięcia nadmiaru glukozy z organizmu przez nerki.
Wzmożone pragnienie. Nieustające pragnienie, często mimo picia bardzo dużej ilości płynów, wynikające z odwodnienia spowodowanego wielomoczem oraz przecukrzenia organizmu.
Wzmożony apetyt (tzw. polifagia) [2]. Pomimo jedzenia, pacjent czuje się głodny, ponieważ glukoza nie dociera do komórek, które potrzebują energii.
Niewyjaśniona utrata masy ciała. Czasami pomimo zwiększonego apetytu.
Zmęczenie i osłabienie. Z powodu braku energii w komórkach.
Rozmyte widzenie. Spowodowane zmianami w soczewce oka w wyniku wysokiego stężenia glukozy.
Częste infekcje, zwłaszcza skóry, układu moczowo-płciowego, a także trudności w gojeniu się ran.
Kwasica ketonowa. W ciężkich przypadkach, organizm zaczyna spalać tłuszcz dla energii, produkując ciała ketonowe, co może prowadzić do nudności, wymiotów, bólu brzucha, przyspieszonego oddechu, w którym można wyczuć charakterystyczny zapach acetonu i w ostateczności śpiączki cukrzycowej [3]. Jest to stan zagrażający życiu. Niezbędna jest w tym wypadku niezwłoczna hospitalizacja.

Jak diagnozuje się cukrzycę typu 1?

Diagnoza cukrzycy typu 1 opiera się na badaniach krwi, które mierzą poziom glukozy. Obejmują one [4]:

Poziom glukozy na czczo.
Jednym z kryteriów diagnostycznych cukrzycy jest glikemia na czczo wynosząca co najmniej 126 mg/dL (miligramów na decylitr) lub 7,0 mmol/L (milimoli na litr) po minimum 8 godzinach bez jedzenia.
Doustny test tolerancji glukozy (OGTT)
Pomiar glukozy po 2 godzinach od spożycia roztworu glukozy, gdzie poziom glukozy we krwi jest równy lub wyższy niż 200 mg/dL lub 11,1 mmol/L, wskazuje na cukrzycę.
Poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c)
Średni poziom glukozy we krwi z ostatnich 3 miesięcy, gdzie wynik jest równy lub wyższy niż 6,5%, wskazuje na cukrzycę.
Badania na przeciwciała
Są kluczowe w odróżnianiu cukrzycy typu 1 od typu 2. Wykrycie specyficznych przeciwciał (takich jak przeciwciała anty-GAD (przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego), przeciwciała przeciwko wyspom trzustkowym (ICA) czy przeciwciała przeciwko insulinie (IAA)), potwierdza autoimmunologiczny charakter choroby.
Pomiar peptydu C: Niski lub niewykrywalny poziom peptydu C (produkowanego razem z insuliną) wskazuje na brak własnej produkcji insuliny [5].

Jak leczy się cukrzycę typu 1?

Cukrzyca typu 1 jest chorobą nieuleczalną, ale można ją skutecznie kontrolować. W leczeniu kluczowe są:

Intensywna insulinoterapia
Podawanie insuliny jest absolutnie niezbędne do życia, ponieważ organizm nie produkuje jej samodzielnie. Stosuje się różne metody insulinoterapii:
- Wielokrotne wstrzyknięcia - codzienne podawanie kilku wstrzyknięć insuliny penami (baza i bolusy do posiłków). Wiąże się z wielokrotnym kłuciem w ciągu dnia.
- Ciągły wlew podskórny insuliny - za pomocą pompy insulinowej, która precyzyjnie dostarcza insulinę w sposób ciągły. Ta metoda pozwala na większy komfort życia, mniejszą ilość zakładania wkuć (czyli mniej kłucia). Jest to metoda, która umożliwia w większym stopniu życie, jak człowiek zdrowy. Niestety, państwo nie uznaje poprawy jakości życia diabetyków za wystarczający powód refundacji pomp insulinowych, które są refundowane TYLKO do ukończenia 26. roku życia. Co po tym czasie? Radź sobie sam człowieku...

Na marginesie wspomnę, że zakup pompy insulinowej wiąże się z kosztem, który zazwyczaj jest nieosiągalny dla "szarych Kowalskich".
Ciągłe monitorowanie glukozy (CGM)
Systemy CGM (Continuous Glucose Monitoring) pozwalają na bieżące śledzenie poziomu glukozy w czasie rzeczywistym, co umożliwia szybszą reakcję na zmiany i optymalizację dawek insuliny. Ułatwia kontrolowanie glikemii, co często jest sprawą życia i śmierci zwłaszcza w przypadku spadków cukru.
Liczenie węglowodanów
Precyzyjne szacowanie ilości węglowodanów w posiłkach jest kluczowe, aby możliwe było wyliczenie odpowiedniej dawki insuliny.
Liczenie białek i tłuszczy
Ich wpływ na poziom glukozy jest bardziej rozłożony w czasie niż w przypadku węglowodanów. Białka mogą stopniowo podnosić cukier przez proces glukoneogenezy, a tłuszcze mogą opóźniać wchłanianie węglowodanów. Ich liczenie również jest kluczowe dla utrzymania cukru na poziomie optymalnym.
Regularna aktywność fizyczna
Wymaga starannego planowania, aby uniknąć hipoglikemii, ale pomaga w kontroli poziomu glukozy. Bez uwzględnienia wysiłku fizycznego może dojść do poważnego spadku cukru, dlatego należy zaopatrzyć się zawczasu w kostki glukozowe, albo mieć pod ręką coś do zjedzenia.
Edukacja diabetologiczna
Pacjenci i ich rodziny muszą zdobyć obszerną wiedzę na temat zarządzania chorobą, stylu życia, jaki chory powinien prowadzić oraz rozpoznawania i reagowania na hipo- i hiperglikemię - to może uratować życie.
Przyszłe terapie
Badania nad leczeniem cukrzycy typu 1 obejmują przeszczepy wysp trzustkowych, terapie komórkami macierzystymi oraz szczepionki mające na celu zatrzymanie procesu autoimmunologicznego [6].

Dieta w Cukrzycy Typu 1 - Klucz do Kontroli Glukozy

Żywienie odgrywa absolutnie kluczową rolę w zarządzaniu cukrzycą typu 1. Odpowiednio dobrana dieta, w połączeniu z insulinoterapią, pomaga w stabilizacji poziomu glukozy we krwi, zapobieganiu powikłaniom oraz poprawie ogólnego samopoczucia. Pamiętaj, że zawsze najlepiej jest skonsultować się z lekarzem i dietetykiem, aby opracować spersonalizowany plan żywieniowy.

Co jest najważniejsze w diecie przy cukrzycy typu 1? Liczenie makroskładników czy indeks glikemiczny?

W cukrzycy typu 1, gdzie insulina jest podawana z zewnątrz, liczenie węglowodanów, tłuszczy i białek jest absolutnie niezbędne. Pozwala to na precyzyjne dopasowanie dawki insuliny do ilości spożytego pokarmu, co jest podstawą insulinoterapii.

Liczenie węglowodanów (WW - wymienników węglowodanowych)
Polega na oszacowaniu ilości węglowodanów w posiłku i obliczeniu odpowiedniej dawki insuliny. Dostępne są tabele i aplikacje ułatwiające to zadanie.
Liczenie białek i tłuszczy (WBT - wymienników białkowo-tłuszczowych)
W przypadku posiłków bogatych w białka i tłuszcze, może być wymagane dostosowanie dawki insuliny, np. rozłożenia jej w czasie. Można to zrobić poprzez bolus przedłużony w pompie insulinowej. Konieczność ta wynika z tego, że białka i tłuszcze rozkłądają się wolniej i dłużej niż węglowodany.
Indeks glikemiczny (IG)
Jest niezwykle ważnym uzupełnieniem liczenia węglowodanów. Produkty o niskim IG powodują wolniejszy i mniejszy wzrost poziomu glukozy we krwi, co jest korzystniejsze. Warto wybierać produkty o niskim IG, nawet jeśli mają podobną zawartość węglowodanów.
- Produkty o niskim IG: Szpinak, brokuły, papryka, jabłka, maliny, pomarańcze, chleb żytni razowy, kasza gryczana, makaron pełnoziarnisty (al dente), soczewica, ciecierzyca, jogurt naturalny, orzechy, awokado, niedojrzałe banany.
- Produkty o wysokim IG: Białe pieczywo, słodzone napoje, biały ryż (rozgotowany), ziemniaki (purée, pieczone), arbuz, dojrzałe banany, cukier, słodycze, chipsy.

Jakie są ogólne zasady diety dla cukrzyków typu 1?

Podstawowe zasady zdrowej diety dla osób z cukrzycą typu 1 koncentrują się na produktach pełnowartościowych, bogatych w błonnik, witaminy i minerały. Kluczowe jest dbanie o równowagę makroskładników (węglowodanów, białek, tłuszczów), kontrolowanie porcji, wybieranie produktów o niskim IG oraz zwracanie uwagi na sposób przygotowania potraw [7].

Węglowodany złożone. Wybieraj produkty pełnoziarniste (pieczywo razowe, brązowy ryż, kasze gruboziarniste, makaron pełnoziarnisty), warzywa (zwłaszcza te niskoskrobiowe) i niektóre owoce. Dostarczają błonnika, który spowalnia wchłanianie glukozy.
Białko. Włączaj chude źródła białka (rośliny strączkowe, chudy nabiał, jajka, dla mięsożerców rownież drób bez skóry, ryby) do każdego posiłku. Białko pomaga w stabilizacji poziomu glukozy i daje uczucie sytości.
Zdrowe tłuszcze. Stawiaj na tłuszcze nienasycone (oleje roślinne: oliwa z oliwek, rzepakowy; awokado, orzechy, nasiona oraz dla osób nie wege - tłuste ryby morskie). Unikaj tłuszczów trans i ograniczaj nasycone tłuszcze.
Ograniczenie cukrów prostych. Eliminuj słodzone napoje, słodycze, ciasta i inne produkty z dodatkiem cukru. Cukier powoduje gwałtowne skoki glukozy.
Błonnik. Produkty bogate w błonnik (warzywa, owoce, pełne ziarna) spowalniają wchłanianie cukrów, pomagają w kontroli wagi i obniżają poziom cholesterolu.
Odpowiednie nawodnienie. Pij dużo wody! Najlepiej ciepłej. Unikaj słodzonych napojów i soków owocowych.
Obróbka termiczna. Gotowanie na parze, pieczenie, duszenie lub grillowanie - są to sposoby obróbki zalecane dla cukrzyków. Szczególnie powinno się unikać smażenia na głębokim tłuszczu. Pamiętaj, że zbyt długie gotowanie (np. makaronu czy ryżu) może podnieść ich indeks glikemiczny!

Czy mogę jeść owoce przy cukrzycy typu 1? Jakie owoce dla cukrzyka?

Tak, osoby z cukrzycą mogą i powinny jeść owoce! Owoce są bogatym źródłem witamin, minerałów i błonnika. Ważne jest jednak, aby wybierać odpowiednie owoce i kontrolować porcje [8].

Owoce o niskim indeksie glikemicznym (IG)
Preferuj jagody (borówki, maliny, truskawki), wiśnie, jabłka, gruszki, grejpfruty, pomarańcze. Mają mniej cukru i więcej błonnika.
Umiar w spożyciu
Nawet owoce o niskim IG zawierają węglowodany, dlatego ważne jest, aby nie przesadzać z ilością. Porcja to np. jedno średnie jabłko, garść jagód. Można sięgnć również po te owoce z wyższym indeksem glikemicznym pod warunkiem, że zjemy go mniej.
Unikaj soków owocowych
Soki (nawet te 100%, z najlepszym składem) pozbawione są błonnika, co sprawia, że cukier z nich jest szybko wchłaniany, powodując gwałtowne skoki glukozy. Lepiej jeść całe owoce.

Co z piciem kawy i alkoholu przy cukrzycy typu 1?

Umiarkowane spożycie kawy (bez cukru i słodkich dodatków) jest zazwyczaj bezpieczne, a nawet może wiązać się z niższym ryzykiem cukrzycy typu 2 [9]. Ważne jest jednak, aby obserwować reakcję organizmu, ponieważ u niektórych osób kofeina może tymczasowo podnieść poziom glukozy.

Spożycie alkoholu przy cukrzycy wymaga ostrożności i konsultacji z lekarzem, żeby jasno wytłumaczył możliwe konsekwencje. Alkohol może powodować hipoglikemię (zwłaszcza, jeśli spożywany jest na czczo lub w dużych ilościach, ponieważ hamuje produkcję glukozy w wątrobie - tzw. glukoneogeneza. Gdy pijesz alkohol, wątroba traktuje go jako toksynę i priorytetowo zajmuje się jego metabolizowaniem. W tym czasie proces glukoneogenezy jest hamowany, co ogranicza uwalnianie glukozy do krwi i może prowadzić do spadku cukru (hipoglikemii). Jednak diabetycy przy piciu alkoholu są narażeni również na hiperglikemię (jeśli są to słodkie napoje alkoholowe).

Zaleca się spożywanie alkoholu w umiarkowanych ilościach, zawsze z jedzeniem i unikanie słodkich drinków. Konieczne jest również STAŁE monitorowanie poziomu glukozy. Ale ogólnie nikomu nie poleca się picia alkoholu ;)

Czy są "zakazane" produkty w diecie cukrzycowej typu 1?

Zamiast mówić o "zakazanych" produktach, lepiej myśleć o produktach, które należy ograniczyć lub spożywać sporadycznie i w niewielkich ilościach:

Cukier i słodycze. Biały cukier, słodkie ciasta, czekolady, cukierki, dżemy słodzone.
Słodzone napoje. Napoje gazowane, słodzone soki owocowe, napoje energetyczne.
Białe, wysoko przetworzone produkty zbożowe. Białe pieczywo, biały ryż, biały makaron, bułki maślane (mają niestety wysoki indeks glikemiczny - też je lubie ;)
Fast food i dania gotowe. Zawierają dużo tłuszczów trans, cukrów i sodu.
Tłuszcze trans i nasycone. Znajdują się w margarynach twardych, przetworzonej żywności, smażonych potrawach, tłustym mięsie.

Czy mogę stosować słodziki przy cukrzycy?

Tak, większość słodzików (substancji słodzących) jest bezpieczna dla osób z cukrzycą, ponieważ nie podnoszą one poziomu glukozy we krwi lub podnoszą go w minimalnym stopniu [10]. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie słodziki są takie same - niektóre nasz organizm może je źle tolerować. Warto w takim przypadku wypróbować inne słodziki i sprawdzić reakcję.

Popularne słodziki niekaloryczne/niskoenergetyczne
Stewia, erytrytol, ksylitol, sukraloza, aspartam, sacharyna - mogą być używane jako zamienniki cukru do słodzenia napojów, potraw czy wypieków.
Ważny jest umiar
Chociaż słodziki nie wpływają na glikemię w bezpośredni sposób, nadmierne spożycie niektórych z nich może prowadzić do problemów trawiennych lub, w rzadkich przypadkach, wpływać na mikroflorę jelitową.
Zawsze czytaj etykiety, ponieważ niektóre produkty "bez cukru" mogą nadal zawierać węglowodany lub substancje, które mogą wpływać na glikemię.

Ile posiłków dziennie powinien jeść cukrzyk typu 1?

Zalecana liczba posiłków dla osób z cukrzycą to zazwyczaj 3 główne posiłki i 1-3 mniejsze przekąski, spożywane w regularnych odstępach czasu (co 2-4 godziny).

Stabilizacja glikemii
Regularne spożywanie posiłków pomaga zapobiegać gwałtownym wahaniom poziomu glukozy we krwi, zarówno hipoglikemii, jak i hiperglikemii.
Kontrola apetytu i wagi
Pomaga utrzymać stały poziom energii, zmniejsza napady głodu i ułatwia kontrolę wielkości porcji.
Indywidualne podejście
Liczba posiłków może być dostosowana indywidualnie do potrzeb pacjenta, jego aktywności fizycznej, stosowanego leczenia i stylu życia.

Życie z Cukrzycą Typu 1 - Wyzwania i Wsparcie

Jakie są codzienne wyzwania dla osób z cukrzycą typu 1?

Życie z cukrzycą typu 1 wymaga ciągłej uwagi i zarządzania, co może być źródłem stresu i frustracji, a nierzadko nawet depresji. Do codziennych wyzwań należą:

Regularne monitorowanie glukozy
Częste nakłucia palców lub noszenie systemów ciągłego monitorowania glukozy (CGM), co również wiąże się z igłami.
Planowanie posiłków
Świadomość zawartości węglowodanów, białek i tłuszczy, liczenie wymienników (ww i wbt), dostosowywanie dawek insuliny do spożywanych posiłków.
Dostosowywanie insuliny
W zależności od posiłków, aktywności fizycznej, poziomu stresu, choroby, miesiączkowania u kobiet czy nawet pogody. (Tak, nawet pogoda może wpływać na poziom glikemii! [14])
Radzenie sobie z hipo- i hiperglikemią
Rozpoznawanie objawów niskiego (hipoglikemia) i wysokiego (hiperglikemia) poziomu glukozy we krwi oraz szybka i skuteczna reakcja na nie.
Regularna aktywność fizyczna
Wymagająca starannego planowania i dostosowania do dawek insuliny, aby uniknąć gwałtownych spadków glukozy.
Stres emocjonalny i psychiczny
Cukrzyca może wpływać na zdrowie psychiczne, prowadząc do tzw. "wypalenia cukrzycowego", lęku czy depresji, a stres z kolei wpływa na poziom glukozy [11]. Zamknięte koło...
Zapobieganie powikłaniom
Konieczność dbania o stopy, oczy, nerki i serce, a także regularne wizyty kontrolne.

Gdzie szukać wsparcia dla cukrzyka?

Wsparcie jest niezwykle ważne dla osób z cukrzycą, aby mogły skutecznie zarządzać chorobą i poprawić jakość życia. Można je znaleźć w:

Zespołach diabetologicznych
Lekarze (diabetolodzy), pielęgniarki (diabetologiczne), dietetycy, psycholodzy – to zespół specjalistów, którzy oferują kompleksową opiekę i edukację.
Grupach wsparcia
Lokalne stowarzyszenia diabetyków, grupy na Facebooku, fora internetowe – pozwalają na wymianę doświadczeń i wzajemne wsparcie.
Rodzinie i przyjaciołach
Bliscy mogą stanowić nieocenione wsparcie emocjonalne i praktyczne. Odpowiednie wsparcie rodziny jest bezcenne.
Organizacjach pacjentów
Takich jak Polskie Stowarzyszenie Diabetyków czy międzynarodowe organizacje, które dostarczają rzetelnych informacji i programów edukacyjnych.
Aplikacjach mobilnych
Wiele aplikacji pomaga w monitorowaniu glukozy, liczeniu węglowodanów i zarządzaniu insuliną. One znacznie ułatwiają życie.

Inne pytania związane z cukrzycą typu 1

Czy cukrzyca jest dziedziczna?

Cukrzyca typu 1 ma podłoże genetyczne, ale jest ono złożone. Posiadanie krewnego z cukrzycą typu 1 zwiększa ryzyko, ale nie gwarantuje zachorowania, ponieważ kluczową rolę odgrywają czynniki środowiskowe, które wywołują autoagresję immunologiczną [12].

W moim przypadku jednak (jak również u wielu innych osób) nikt w rodzinie nie chorował na cukrzycę typu 1 - jestem pierwszym "rodzyneczkiem" z cukrzycą tego typu ;) (Cukrzyca typu 2 ma inne podłoże - zapraszam do Q&A w cukrzycy tupu 2). Ale w mojej najbliższej rodzinie występowały inne choroby autoimmulonogiczne!

Czy można zapobiec cukrzycy typu 1?

Obecnie nie ma znanych skutecznych metod zapobiegania cukrzycy typu 1, ponieważ jest to choroba autoimmunologiczna. Oznacza to, że układ odpornościowy organizmu błędnie atakuje i niszczy komórki beta trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. Nie jest to choroba, której można by zapobiec poprzez zmiany w diecie czy stylu życia, jak ma to miejsce w przypadku cukrzycy typu 2. Układ odpornościowy, z niewiadomych do końca przyczyn, zaczyna traktować własne komórki jako zagrożenie [13].

Jednak dodam na marginesie jako ciekawostkę, że w kręgach medycyny alternatywnej mówi się, że każda choroba ma swoje podłoże głębiej. Jeśli chodzi o cukrzycę, to wynika ona z braku słodyczy w życiu, braku miłości w rodzinie i ogólnie w najbliższym otoczeniu - również z braku miłości do samego siebie.

Czy cukrzyca zawsze boli? Czy cukrzyca swędzi?

Sama cukrzyca nie powoduje bólu, ale niekontrolowana cukrzyca i jej powikłania mogą prowadzić do bólu i innych nieprzyjemnych objawów.

Ból najczęściej związany jest z neuropatią cukrzycową (uszkodzeniem nerwów), która może objawiać się pieczeniem, mrowieniem, drętwieniem, a także ostrym, przeszywającym bólem, najczęściej w stopach i dłoniach. Swędzenie natomiast jest częstym objawem u osób z cukrzycą, zwłaszcza źle prowadzoną. Może być spowodowane:

Suchością skóry
Wysoki poziom cukru może prowadzić do odwodnienia i suchości skóry.
Infekcjami grzybiczymi
Cukier w moczu i na skórze sprzyja rozwojowi drożdżaków.
Neuropatią
Uszkodzenie nerwów może prowadzić do nieprzyjemnych odczuć, w tym swędzenia.

Żródła

Geny czy środowisko? Diabetyk24.
Polifagia w cukrzycy – czym jest i jak sobie z nią radzić? Synexus.
Kwasica ketonowa jako pierwszy objaw cukrzycy typu 1. Po Dyplomie.
Wytyczne rozpoznawania i leczenia cukrzycy dla lekarzy rodzinnych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
C-peptyd (diagnostyka cukrzycy). Alab.
Pierwszy przeszczep wysp trzustkowych w UCK.
Prawidłowe odżywianie: Dieta w cukrzycy typu 1. Cukrzyca.
Dieta cukrzycowa – co jeść i czego unikać w cukrzycy. Cukrzyca.
Kofeina a cukrzyca – Część 1. Poskie Stowarzyszenie Dabetyków.
Słodziki zamiast cukru, czyli jak słodzić cukrzykowi. Diabetyk24.
Cukrzyca a zdrowie psychiczne: Jak radzić sobie ze stresem i wypaleniem cukrzycowym? Cukrzyca.
Czy cukrzyca jest chorobą uwarunkowaną genetycznie? Nowa Genetyka.
Czy można zatrzymać cukrzycę typu 1? Szkoła Diabetyka.
Jak przetrwać upały z cukrzycą? Elektrolity dla cukrzyków. Cukrzyca.
Type 1 Diabetes. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK).

(Q&A) Cukrzyca Typu 1: Kompleksowy Przewodnik – Objawy, Leczenie i Dieta